تهدیدات فضای مجازی

اعتیاد ۶درصد نوجوانان به ‌اینترنت:

استفاده از فضای مجازی و اینترنت، چه مزایا و چه معایبی را به همراه دارد؟

چگونه می‌توان بهره‌گیری از اینترنت را برای مدیریت کرد تا آسیب‌های آن کاهش یابد؟

فرهنگ‌سازی مصرف و سواد رسانه‌ای چه تاثیری بر مصرف اینترنت می‌تواند داشته باشد؟........

روزگاری در کوچه خیابان‌های کشور بازی‌هایی بودند که نه تنها بازی بودند بلکه درس زندگی می‌آموختند. بازی‌های سنتی که این روزها دیگر از یادها رفته‌اند و دنیای مجازی یک تنه آنها را به فراسوی فراموشی برده است.

بازی‌های سنتی قدیمی از قبیل: هفت سنگ، عمو زنجیرباف، قایم موشک، گرگم به هوا، کی بود کی بود، لی لی، شیر و آهوها، وسطی و چندین بازی دیگر که ریشه در سنت های دیرینه مردم ایران دارد در لابه‌لای مدرنیته فرهنگی گم گشته است و مسئولان فرهنگی کشور در حالی هیچ برنامه‌ای برای زنده کردن این بازی‌ها ندارند که اعتیاد به دنیای اینترنتی نسل نوجوان کشور را در ورطه خطرناکی قرار داده است.

ورطه‌ای که در آن زندگی مجازی شده و پیش برده شدن زندگی به سوی مجاز در یک کلام بارور شدن بیماری‌های روانی معنا می‌شود.

جرم نیست اما جرم زا می‌ود

 ورود تکنولوژی‌ها و فناوری‌های نوین و همچنین افزایش استفاده از ماهواره، اینترنت و موبایل و … در میان جوانان، نوجوانان و خانواده‌ها باعث بروز آسیب‌های اجتماعی زیادی در جامعه شده است به طوریکه ترویج خشونت، از بین رفتن ارزشها، رواج عشق‌های مجازی، روابط جنسی خارج از استاندارد و … از جمله آسیب‌های ناشی از فضای مجازی است.

دکتر فرهاد اقطار، مدیر کل پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی در همین خصوص می‌گوید: قبل از اینکه یک فناوری وارد کشور شود باید فرهنگ‌سازی استفاده از آن نیز انجام شده باشد و در دنیا نیز این‌گونه است به همین دلیل مشکلی پیش نمی‌آید اما در کشور ما چون این فرهنگ سازی در قبال تولید فناوری‌ها ایجاد نشده یک آسیب نوپدید محسوب می‌شود و در مجموع می‌توان گفت هر صنعت و فناوری که وارد می‌شود با خود آسیب‌هایی نیز به همراه دارد.

به گفته مدیرکل دفتر پیشگیری از آسیب‌های سازمان بهزیستی، تعاریف ما در حال حاضر نسبت به تکنولوژی‌ها تغییر کرده به طوری که زمانی داشتن ویدئو در کشور جرم محسوب می‌شد اما در حال حاضر یک جرم جدید دیگر به نام ماهواره آمده است. بر همین اساس تعاریف باید استاندارد واحدی داشته باشند تا بتوانیم براساس آن تعریف واحد بگوییم این فناوری با خود آسیب به همراه دارد.

وی گفت: در برخی از مواقع نسبت به فناوری‌ها بدبینانه فکر می‌کنیم به طوری که ماهواره هم نکات مثبت دارد هم نکات منفی اما در کشور ما آموزش استفاده از آن به مردم داده نمی‌شود به همین دلیل تمامی نکات مثبت آن نیز زیر سوال رفته و جرم محسوب می‌شود و در این شرایط است که حذف ساختار فناوری در دستور کار قرار می‌گیرد که طبیعتاً‌ در مقابلش هم واکنش‌هایی دیده می‌شود. اقطار با اشاره به اینکه در شرایطی که منع استفاده از ماهواره وجود دارد نمی‌توان به خانواده فرهنگ استفاده صحیح از آن و همچنین آموزش صحیح استفاده از این رسانه داده شود. بنابراین در این شرایط است که باید برای استفاده از فناوری‌ها به یک تعریف واحد دست پیدا کنیم.

وی تاکید کرد: براساس آمارهای موجود ۱۵ تا ۳۵ درصد جوانان و نوجوانان در دنیا دچار اعتیاد به اینترنت هستند بطوری‌که چین اولین بیمارستان اعتیاد به اینترنت را تاسیس کرده است.

اعتیاد اینترنتی خطرناکتر از موادمخدر است

آسیب‌های اجتماعی و تهدیدهای ناشی از فضای مجازی در سال‌های اخیر بیشتر شده به طوری که در قالب آسیب‌های اجتماعی نوپدید در جامعه شناخته شده‌اند.

یک مشاور و مدرس دانشگاه در همین خصوص اظهار داشت: در جامعه ما اعتیاد را در مولفه مواد مخدر بیشتر می‌شناسند که این خود قابل تامل است ولی متاسفانه از اعتیاد به مواد مخدر خطرناک تر اعتیاد به فضای مجازی است. محمد حسن گرامی با عنوان این مطلب که این فضا هم فرصت است و هم تهدید افزود: این اختلال زندگی خصوصی فرزندان این مرز و بوم را دچار تهدید کرده است که حتی غذا خوردن، و مطالعه در پشت میز کامپیوتر صورت می‌گیرد. وی خاطرنشان ساخت: والدین اگر می‌بینند فرزندانشان دچار کم تحرکی، اضافه وزن، پرخاشگری، افسردگی و کم‌مهارت شده است بخشی از آن از اعتیاد مدرن جدید نشات می‌گیرد که همان اعتیاد فضای اینترنی و فضای مجازی است.

وی متذکر شد: متاسفانه این عادت غلط تمامی ابعاد زندگی شخصی، خانوادگی، و اجتماعی او را تحت تاثیر قرار داده است، این فرد از همه منابع موجود برای کسب لذت و رشد محروم شده است و دائم در یک فضای مجازی تنها و خلوت به شکل مرض گونه یا افراطی خود را درگیر فضای مجازی کرده است، حتی ظاهر این افراد با نگاهی دقیق قابل تشخیص است. گرامی به والدین توصیه کرد: فضای استفاده از کامپیوتر را در محیط پررفت و آمد خانواده طراحی کنیم همچنین برای استفاده از کامپیوتر، اینترنت و فضای مجازی وقت و زمان لازم مشخصی برای فرزندان داشته باشیم.

وی با تاکید بر این مطلب که فرزندان در حضور والدین اجازه ورود به فضاهای مجازی داشته باشند گفت: جهت رفتن به فضای مجازی از قبل هدف واقعی طراحی گردد، اینکه ما به خاطر بیکاری در این فضا پرسه بزنیم خود به خود دیگرانی هستند که برای ما دامی را طراحی می‌کنند.

این مدرس دانشگاه همچنین خطاب به خانواده‌ها گفت: والدین بخشی از نیازهای حرفه‌ای خود را برای جمع آوری جهت رشد زندگی و حرفه خود یا حتی زندگی تحصیلی و شغلی فرزند به او محول کنیم به عنوان مثال، مادری که خیاط است از فرزند خود بخواهد در این رابطه اطلاعات جمع‌آوری کند و یا پدری که شغل آزاد یا حتی شاغل دولتی است از این طریق از فرزندش بخواهد مباحث علمی با این نگاه بررسی و تحلیل کند.

وی ادامه داد: والدین سعی کنند با برنامه‌ریزی برای فضای کامپیوتر با نگاه متخصصین، روزانه یا به صورت منظم فضاهای مجازی که اعضای خانواده وارد آن می‌شوند، کنترل شود.

نحوه صحیح استفاده به مردم آموزش داده نمی‌شود

 در همین خصوص سید حسن موسوی چلک، مدیرکل دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید: جامعه ما در حال حاضر از جامعه سنتی به سوی جامعه صنعتی پیش رفته و هم اکنون نیز به سمت جامعه الکترونیک در حال حرکت است.

بنابراین می‌توان گفت که فضاهای مجازی نقش بسیار تعیین کننده‌ای دارند به همین دلیل امروزه مدیریت دانش و اطلاعات نیازمند یک سری تغییرات در تکنولوژی‌هاست به طوری که باید به سمتی حرکت کنیم که در حداقل زمان بتوانیم حداکثر اطلاعات را به افراد ارایه دهیم. برای حرکت به این سمت نیازمند بازنگری جدی در حوزه نرم افزار، سخت افزار و تکنولوژی‌های جدید هستیم به طوری که کشورهای پیشرفته برای تاثیرگذاری فرهنگی از این فضای مجازی استفاده کرده و برنامه‌های کوتاه مدت و بلندمدت در این حوزه تدوین کرده‌اند.

مدیرکل دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تاکید می‌کند: امکانات و تکنولوژی‌های جدید هم فرصت هستند و هم تهدید و چنان‌چه قبل از ورود این کالاها و تکنولوژی‌ها نحوه درست استفاده از آن را یاد بگیریم تبعات منفی آن نیز کمتر خواهد شد. به گفته وی، موبایل و ماهواره یک فرصت است ولی این‌که چگونه از آن استفاده می‌شود جای بحث زیادی دارد. در مجموع هیچ راهی جز تن دادن به تکنولوژی و فناوری‌های نوین نداریم و راهش نیز این است که تدابیری انجام دهیم تا عوارض منفی آن کمتر شود. این موضوع لازمه‌اش آن است که چنانچه که تکنولوژی وارد کشور می‌شود به همراهش پیوست فرهنگی و اجتماعی نیز آورده شود و در کنار آن به مردم هم آموزش استفاده صحیح از تکنولوژی داده شود و هم آثار مثبت و منفی آن گوشزد شود.

موسوی گفت: براساس اعلام مخابرات نفوذ تلفن همراه در ایران ۱۳۰ است یعنی به ازای هر ۱۰۰ نفر ۱۳۰ تلفن همراه وجود دارد. این موضوع از نظر سرعت انتقال اطلاعات خوب است اما چنان‌چه نحوه استفاده درست از آن را یاد نگیریم در خانه باعث اختلاف می‌شود، در رانندگی تبعات منفی دارد و در سلامت فرد نیز تاثیر منفی به دنبال خواهد داشت. همچنین بررسی روند تحولات تکنولوژی و امکانات نرم افزاری تلفن همراه در ۱۰ سال اخیر نشان می‌دهد همه این امکانات فرصت بهتری برای اطلاع‌رسانی و همچنین تهدیدی برای آسیب‌رسانی محسوب خواهد شد چنان‌چه درست مدیریت نشود.

حرف آخر

در حالیکه آموزش مجازی، کاهش هزینه، سرعت و یکسان سازی اطلاعات و استفاده از ویدئو کنفرانس از جمله مزیت استفاده از اینترنت است اما در کشور ما استفاده درست از آن را مردم بلد نیستند و دلیل آن نیز این است که این موضوعات کالا دیده می‌شوند و هیچ زمانی بروشورهایی برای نحوه استفاده درست تلفن همراه، تلویزیون، ماهواره و یا اینترنت به مردم ارایه نمی‌شود و اگرچه دنیای این روزهای ما در لابه‌لای بازی‌های مدیریتی گمشده است اما شاید بد نباشد با مروری بر خاطرات گذشته طعم شیرین بازی‌های کودکانمان را دوباره زنده کرده و طراوت زندگی را به نسل آینده کشور هدیه بخشیم.

نسل آینده‌ای که بی شک در التقاط‌های دنیای مجازی روزگار زیبایی را تجربه نمی‌کند و شایسته است در این روزهای تعطیل تابستانی با تغییر در نگرش‌های زندگی مدرن شده برای لحظاتی روح زندگی را در رگ‌هایشان جاری سازیم.